ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

Μεγάλη Δευτέρα – μεγάλη μαχαίρα Μεγάλη Τρίτη – ο Χριστός εκρύφτη Μεγάλη Τετάρτη – ο Χριστός επιάστη Μεγάλη Πέμπτη – ο Χριστός παιδεύτη Μεγάλη Παρασκευή – ο Χριστός στο καρφί Μεγάλο Σάββατο – ο Χριστός στον τάφο Μεγάλη Κυριακή – ο Χριστός θ’ αναστηθεί.     Η  Μεγάλη    Εβδομάδα  ονομάζεται  «Μεγάλη»,  επειδή  θυμόμαστε τα  μεγάλα  πάθη  του  Χριστού.  Οι  νοικοκυρές φτιάχνουν τα κόκκινα αυγά, κουλουράκια, τσουρέκια, και καθαρίζουν  τα σπίτια τους. Τα παλιά χρόνια, άσπριζαν τις αυλές και τους τοίχους  με  ασβέστη.  Οι νονοί πηγαίνουν στα βαφτιστήρια τους την λαμπάδα. Φυσικά μαζί με άλλα δώρα, όπως ρούχα, παπούτσια και παιχνίδια.   Τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας οι χριστιανοί νηστεύουν και παρακολουθούν καθημερινά τις ακολουθίες που γίνονται στην εκκλησία, όπου περιγράφονται τα πάθη του Χριστού.                                      Σάββατο του Λαζάρου

     Η ανάσταση του Λαζάρου: Ο Λάζαρος ήταν φίλος του Χριστού και οι αδελφές του Μάρθα και Μαρία τον φιλοξένησαν πολλές φορές στη Βηθανία κοντά στα Ιεροσόλυμα. Λίγες μέρες ο Λάζαρος αρρώστησε και οι αδελφές του ενημέρωσαν τον Ιησού που τότε ήταν στη Γαλιλαία να τον επισκεφθεί. Ο Κύριος όμως  καθυστέρησε και ο Λάζαρος πέθανε . Όταν έφθασε στη Βηθανία παρηγόρησε τις αδελφές του Λάζαρου  και ζήτησε να δει το τάφο του. Όταν έφθασε στον τάφο, δάκρυσε και διέταξε να βγάλουν την ταφόπλακα. Τότε ύψωσε τα μάτια του στον ουρανό, ευχαρίστησε τον Θεό και Πατέρα και με μεγάλη φωνή είπε: Λάζαρε, δεύρο έξω. Τότε  ο Λάζαρος βγήκε έξω τυλιγμένος με τα σάβανα μπροστά στο πλήθος που παρακολουθούσε . Ο Ιησούς ζήτησε να του λύσουν τα σάβανα και να πάει σπίτι του.

                 Τα Λαζαράκια και τα κάλαντα του Λαζάρου 

Εκείνη την ημέρα οι νοικοκυρές φτιάχνουν τα Λαζαράκια . Τα παιδιά βγαίνουν στις γειτονιές και λένε τα κάλαντα του Λαζάρο.
Ήρθε ὁ Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια, ήρθε ἡ Κυριακή που τρώνε τα ψάρια.
Σήκω Λάζαρε κατ μην κοιμάσαι, ήρθε ἡ μάνα σου από την πόλη, σου ῾φέρε χαρτὶ και κομπολόι.
 Οι κοτούλες σας αβγά γεννούνε, δώστε μας και μας να σας χαρούμε.

Η Κυριακή των Βαΐων 

      Την ημέρα αυτή γιορτάζουμε την πανηγυρική είσοδο του Κυρίου Ιησού Χριστού στην Ιερουσαλήμ. Τότε, ερχόμενος ο Ιησούς από τη Βηθανία στα Ιεροσόλυμα, έστειλε δύο από τους Μαθητές του και του έφεραν ένα γαϊδουράκι. Και κάθισε πάνω του για να μπει στην πόλη. Ο λαός, ακούγοντας ότι ο Ιησούς έρχεται, πήραν αμέσως στα χέρια τους βάγια από φοίνικες και βγήκαν να τον υποδεχτούν. Και άλλοι άνθρωποι  με τα ρούχα τους, άλλοι  κόβοντας κλαδιά από τα δέντρα, έστρωναν το δρόμο απ’ όπου ο Ιησούς θα περνούσε. Και όλοι μαζί, ακόμα και τα μικρά παιδιά, φώναζαν: «Ωσαννά· ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, ο βασιλεύς του Ισραήλ». 

                                                                Τα Βάγια 

    Την Κυριακή των Βαΐων οι εκκλησίες στολίζονται και ο παπάς μοιράζει βάγια σε όλους τους πιστούς. Την ημέρα αυτή επιτρέπεται να τρώνε όσοι νηστεύουν ψάρια. 

                                                            Μεγάλη Δευτέρα

    Η Μεγάλη Δευτέρα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Ιωσήφ, του γιου του Ιακώβ, που αναφέρεται στη Παλαιά Διαθήκη και στην άκαρπη συκιά, που την καταράστηκε ο Χριστός και ξεράθηκε μ' ένα του λόγο. Στην εκκλησία ψάλλεται η ακολουθία του Νυμφίου, με την οποία οι χριστιανοί καλούνται να είναι πάντα σε εγρήγορση για τον ερχομό του Νυμφίου, δηλαδή του Χριστού, που πλέον δε θα έρθει ως αμνός αλλά ως Βασιλιάς.

                                                     Μεγάλη Τρίτη

   Η Μεγάλη Τρίτη είναι αφιερωμένη στην παραβολή των Δέκα Παρθένων. Η παραβολή αυτή συμβολίζει την πίστη και την προνοητικότητα. Ψάλλεται το τροπάριο που έγραψε η μοναχή Κασσιανή.

                                                  Μεγάλη Τετάρτη

  Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στη μνήμη της αμαρτωλής γυναίκας που μετανόησε, πίστεψε στο Χριστό και άλειψε τα πόδια Tου με μύρο. Το πρωί της Μεγάλης Τετάρτης τελείται η προηγιασμένη Θεία Λειτουργία.

                                                         Ευχέλαιο

     Το απόγευμα της Μεγάλης Τετάρτης  γίνεται η Ακολουθία του Ευχελαίου, όπου διαβάζονται επτά Ευαγγέλια και επτά ευχές. Στο τέλος ο ιερέας σταυρώνει με το ευλογημένο λάδι τους πιστούς.

                                                             Μεγάλη Πέμπτη

    Η Μεγάλη Πέμπτη είναι αφιερωμένη στο Μυστικό Δείπνο, στην προσευχή στην Γεσθημανή, στην προδοσία του Ιούδα, στη σύλληψη του Ιησού, στην ανάκριση από τον Άννα, στην Άρνηση του Πέτρου και στην καταδίκη του Χριστού από τον Καϊάφα. Διαβάζονται τα δώδεκα Ευαγγέλια και γίνεται η τελετή της Σταύρωσης του Χριστού. η έξοδος του Τιμίου Σταυρού με τον Εσταυρωμένο από την Αγία Τράπεζα και η περιφορά του σε όλο το χώρο του ναού ενώ ψάλλεται το «Σήμερον κρεμάται επὶ ξύλου». Το ίδιο βράδυ, πολύς κόσμος, κυρίως γυναίκες και κορίτσια, κάθονται στους ναούς ως αργά και βοηθάνε στο στολισμό του Επιταφίου.

                        Πασχαλινά Αυγά, Κουλούρια και Τσουρέκια

     Την Μεγάλη Πέμπτη γίνεται το βάψιμο των αυγών, που μαρτυρά το αίμα του Ιησού που χύθηκε στα μαρτύριά του. Γι’ αυτό και τη λέμε Κόκκινη Πέφτη ή Κοκκινοπέφτη. Το αυγό έχει έναν ακόμα συμβολισμό ως προς την Ανάσταση. Με το αυγό οι Χριστιανοί συμβόλισαν τον τάφο, από τον οποίο εξήλθε όταν αναστήθηκε ο Χριστός –εξ ου και το σπάσιμο των αυγών μετά την Ανάσταση. 

Επίσης λένε πως το κόκκινο χρώμα των αυγών οφείλεται στην παρακάτω λαϊκή παράδοση:

Όταν αναστήθηκε ο Χριστός, κανείς δεν το πίστευε. Μια γυναίκα μάλιστα, που κρατούσε αυγά άσπρα σε ένα καλάθι, άκουσε για την Ανάσταση και δεν το πίστεψε. Είπε τότε: «Αν είναι αλήθεια, τότε τα άσπρα αυγά να γίνουν κόκκινα». Αμέσως έγιναν κόκκινα. 

Ακόμη,  φτιάχνουμε τα πασχαλινά κουλούρια και τσουρέκια.

                                                        Μεγάλη Παρασκευή 

   Η Μεγάλη Παρασκευή  συμβολίζει τα συμβάντα της δίκης του Ιησού από τον Πόντιο Πιλάτο ,την μαρτυρική πορεία Του προς τον Γολγοθά, την Σταύρωση του και τελικά την Ταφή του. Ο Επιτάφιος βρίσκεται στην εκκλησία στολισμένος με ανοιξιάτικα λουλούδια. Μετά το τέλος της Λειτουργίας κάθε ενορία γυρνά τον επιτάφιο στην περιφέρεια της, σε μερικές εκκλησίες απλώς περιφέρεται γύρω από την εκκλησία. «Ω γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατόν μου Τέκνον, πού έδυ σου το κάλλος;»

                                           Επιτάφιος

    Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η πιο πένθιμη ημέρα του χρόνου. Την ημέρα αυτή οι πιστοί τρώνε νερόβραστα φαγητά , νηστεύουν και από λάδι. Πηγαίνουμε στην εκκλησία για να προσκυνήσουμε τον Επιτάφιο και να ακούσουμε τους πένθιμους ψαλμούς. 

                                        Μεγάλο Σάββατο

  Το Μεγάλο Σάββατο είναι αφιερωμένο στην Ανάσταση του Χριστού. Ανάσταση είναι η επάνοδος στη ζωή μετά το θάνατο. Ο Χριστός, αφού πέθανε και τάφηκε,  αναστήθηκε καθώς είχε πει, την τρίτη μέρα. Την ανάσταση του είδαν πρώτες οι γυναίκες, Μαρία η Μαγδαληνή και Σαλώμη και οι Απόστολοι Πέτρος και Ιωάννης. Έπειτα φανερώθηκε πολλές φορές στους μαθητές του και αναλήφθηκε στους ουρανούς την τεσσαρακοστή μέρα από την ανάστασή του.

Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου ψάλλεται ο Εσπερινός της Ανάστασης, λεγόμενη και "Πρώτη Ανάσταση" και το τροπάριο Ἀνάστα, ὁ Θεός. Το μεσημέρι στον Πανάγιο Τάφο πραγματοποιείται η αφή του Αγίου Φωτός όπου και διανέμεται σε όλο τον Ορθόδοξο κόσμο και το βράδυ ακολουθεί η Τελετή της Αναστάσεως με το «Δεύτε λάβετε φως» και το «Χριστὸς Ανέστη» .

Μετά την Ανάσταση

   Μετά την Ανάσταση οι πιστοί μεταφέρουν στα σπίτια τους το Άγιο Φως με ένα κερί ή φαναράκι και κάνουν το σχήμα του σταυρού με τον καπνό του κεριού στην είσοδο του σπιτιού. Στη συνέχεια ανάβουν το καντήλι, τσουγκρίζουν τα κόκκινα αυγά και ακολουθεί το πασχαλινό Δείπνο, που είναι συνήθως η μαγειρίτσα (λεμονάτη σούπα με αρνί και συκωταριά, φρέσκο μαρούλι και άνηθο).

 Κυριακή Του Πάσχα

   Την Κυριακή του Πάσχα καθόμαστε όλοι μαζί στο οικογενειακό τραπέζι, τσουγκρίζουμε κόκκινα αυγά και τρώμε  αρνί (συμβολίζει το Χριστό), συχνά στη σούβλα. Το Πάσχα αλλιώς ονομάζεται Πασχαλιά ή Λαμπρή ή απλώς Ανάσταση.